بازين رجيشي وجهويات وبنة أخرى

الشيء اللي متأكد منه من برشة ناس يحبوا يعطيونا دروس في التاريخ والجغرافيا وجهات البلاد، هو أنهم أصطك وأبهم الناس في هالقلم.  وبينوا محدوديتهم في برشة مناسبات، وما نيش باش نزيد نصعبها عليهم كيف نجبد على تعدد أنواع طبيخنا في بر تونس البية اللي ما يغلى عليها شيء. لأنه كان نجبدوا هالباب يظهر الفقر المدقع متاع هالنوعية متاع البشر اللي لاهم في العير ولا في النفير.

       الحاصل نمشيوا لجوهر الموضوع،  أنواع العصائد والعيش والبازين متعددة وكل واحد وحسب جيهته يقولك عصيدتي والا عيشي والا بازيني سخون. هالأكلة هاذي من باب المستحيلات السبعة أنكم تطلبوها في مطعم والا عند طباخ ويحضرهالكم.

       على الفايس بوك الحديث مع الأصدقاء والصديقات يجبد بعضه ومن كلمة لاختها وصلنا للبازين ومن زمان تلاقيت مع ناس من جهات مختلفة وما كنتش نتصور اللي البازين اللي اشتهرت بيه والدتي يرحمها ينجم يكون موجود في جهات أخرى. ومن الجملة باش نحكيلكم هالطرفة. والدي الله يرحمه كان كعاك ويخدموا معاه بناي عمه وخوه واولاد اخته الحاصل عائلة وحدة، وأمي كانت تحضرلهم الفطور وفي أغلب الأحيا كنت المكلف بتوصيله من دارنا لمحل الوالد. نهار كان الغداء عيش بالمرقة وصلت القفة اللي فيها ماعون العيش وماعون المرقة وتلموا الرجال على القصعة وقام واحد من حمومتي وقالي :

-       سكر الباب لا يرانا حد متعدي يقول أشبيهم الجماعة توحشوا

بالطبيعة العبارة توحشوا فيها ازدواجية المعنى بين الوحش والحنين للبلاد وأغلب الجماعة كانزا يعيشو في الحاضرة 6 أشهر بعاد على عائلتهم ونساهم، التوحش يحكم اللي الماكلة باليدين وكيف يتلموا الرجال على قصعة يبداوا ذراعك يا علاف.....

       حديثي كان مع الصديقة ليلى على البازين من كيفاش تعملوه قالتلي البازين الرجيشي يعملوه بالدرع.-جماعة الضعاف في الجغرافيا زعمة يعرفوا رجيش وين تجي؟؟؟-

 من بديع الصدف أني رجعت وتعديت لرجيش كيف كنت في ضيافة صديقي سي البشير في سلقطة المهم رجيش وقصور الساف وسلقطة وسيدي علوان وهيبون وبهيرة وسيدي بنور وعميرة الفحول، بكلها في أحواز المهدية العاصمة الفاطمية، ورجيش تجي بين سلقطة والمهدية على طريق البحر.

نرجعوا للبازين الرجيشي اللي هو يتعمل بولد البحر وبالتحديد بالمرجان والبوكشاش يحب يقول الرسكاس واولاد البحر يعرفوا اللي هالنوعين من السمك يبننوا المرقة ويلذذوها وطعمتهم مع البلـّم في المرقة خير من اللي مشويين والا مقليين.

 هاذي وصفة المرقة:

تتعمل تقلية للطماطم في الثوم (وما يجيش فيه الرُّشد أي البصل) تتملّح التقلية وتتفوح بالكمٌّون والفلفل الأكحل والهروس المفظخ اللي هو فلفل شايح يتهرّس بالهرَّاسة الدياري مهروش  ويقعد بلا زيت وبلا ماء. بالطبيعة الهريسة المفظخة والا الفلفل زينة الحار والا الحلو حسب الذايقة متاع العائلة والوكال، ثمة اللي يحبها تُصمط بالحرارة وثمة اللي يحبها ناقصة. بعد التقلية يتم المرقان بالماء السخون باش تتنحى قروضية الطماطم المعجونة، وانت نتصور اللي اهلنا في رجيش كانوا يطيبوها بالطماطم المشيحة  والآ الخضراء المعصورة قبل ما تدخل عليهم طماطم الحكك، ويترمى السمك كيف تاخذ المرقة غلوتها باش يشد بعضه وما يتفرتش وتقعد العين عليه وبالسكينة باش يتقام من الطنجرة حَبر ما يطيب، على خاطر المرقة ما زالت تحب الغلو على هداوة نارها باش ينقص ماها وتقر يدامها لدرجة أنها بعد ما تخثر وتوللي عاقدة كيف صالصة المقرونة تتسمى من بعد الدهان.

نتلفتوا للبازين،  الدرع يتثرّد (يحب يقول يتعصد والا يتخبز كل حد كيفاش يسمِّي في جيهته)  بالثرَّاد كي العصيدة والا العيش، أمَّا يواطوه من فوق النار طري وناقص كبسان قالك على خاطر الدرع نشَّاف ويشيح وييبس.أكثر من السميد.

يتحط البازين في معجنة الفخَّار التقليدي مكنية والا نابلية ويترطب بالشوية بالشوية ويتصب فوقه المرق ويتحط ولد بحر في ماعون على جنب وتتوكلو على الله بعد ما تغسلوا يديكم لأن الماكلة باليدين فيها حاجة من أبواب اللذة ال.......

نهار آخر نحكيلكم على بازين الصفاقسية وبازين أمي عليها رحمة الله وبازين الليبية.

ما جينا حتى شيء

****************
لانا عرب لانا ترُك لانا برابرة
ولانا اندلس ولانا افارقة
ولانا ﭬريڨ ولانا امالط
ولنا صقلية ولانا سبانيول
ولانا جناوة ولانا بوشناق
ولاناحضر ولانا بدو
ولانا جبالية ولانا بلدية
ولانا بيض وعينينا زرق ولانا سمر وخنافرنا مفرطحين
ولانا شقر منمشين ولانا طوال واكتافنا عراض
ولانا فرسان ركابة خيل ولانا اصحاب علم لحاسة اقلام
ولانا زغابة قطاع طريق ولانا اهل زاوية مسالمين
ولانا اصحاب تقوى متطهرين ولانا زنادقة سبابة دين
ولانا تجار وريوس أموال ولانا فلاحة أمالي هناشير
ولانا اصحاب سعي وريصان واغلام ولانا هطاية لقاطة سبول
ولانا اصحاب جود كرامة الضيف ولانا حذَّاق ليام الشدايد
ولانا اهل بادية وبيوت الشعر ولانا أمالي سرايات ورخام وزليز
ولانا في العير ولا في النفير عرايا الزكوك في صبعنا خاتم

‫#‏إنقرضوا_لا_بارك_الله_فيكم‬

Bonnes feuilles de mon livre:" La Saga du mézoued en Tunisie"

Mezoued «Makhzen» et mézoued «Siba»:

            L’expression poétique et musicale a été de tout temps, une des formes de prédilection de la société –par l’entremise de ses chansonniers- d’exprimer sa contestation face a l’injustice, aux excès et abus du pouvoir et de ses représentants; cette contestations prenait des formes diverses sous forme de pamphlets, de chansons satiriques ou symboliques que se transmettaient dans la tradition orale ou, par voie de presse depuis le début du XXème  avec l’apparition des journaux satiriques. La mémoire collective a conservé plusieurs poèmes  De A. Kefi qu’il publiait régulièrement sur les colonnes du Journal «Ezzahou» dans les années 20 ou ceux de M. S. Sassi, H. Ben Slimane, H. Abdellatif, F. Tlich etc… poèmes que reprenaient les chansonniers des places publiques de Bab Menara, Halfaouine, Souk el Aasr ou bien dans souks hebdomadaires de l’intérieur.

            Ce trait frondeur et nabbar –dirait-on aujourd’hui-; n’avait aucune raison de disparaître avec l’indépendance, ni des journaux ni chez les chansonniers, bien au contraire, le souffle de liberté qu’avait porté le recouvrement de la souveraineté était tel qui tout était permis en apparence, seulement voila que cette souveraineté s’est accompagnée de querelles schismatiques au sein même du mouvement national, ce qui a ouvert la porte aux tendances autoritaires et liberticides  qui vont se traduire par une mise au pas de toutes les formes d’expressions.  Ceux de ma génération se rappellent certainement les déboires vécus par le chansonnier satirique Salah Khemissi à la suite du détournement de la chanson « Jab Ennasr we ja».

Radio et journaux furent encadrés, censure et autocensure sont devenus une règle de conduite.est devenu une règle de conduite. Le milieu de la musique ne pouvait échapper à cette règle soit par la fonctionnarisation des musiciens, chanteurs et autres poètes paroliers, ou par des réglementations administratives imposant la carte professionnelle à tout musicien y compris les mezaoudis, tabbels zakkars danseuses etc…

Parallèlement à la dissolution des Habous, les confréries soufis et autres soulamias étaient elles aussi être soit récupérées politiquement soit mises en sourdine.

Au vue de l’intérêt que manifestait Bourguiba aux arts populaires poésie et musique, rapidement les instances culturelles officielles vont prendre conscience de l’importance des expressions populaires, ainsi, des politiques en conséquence vont être mises en place se traduisant par la création de la troupe nationale des arts populaires,  et le festival International des arts populaires sous la supervision omniprésente de  Salah el Mahdi.  et encadrée par des maîtres de ballet des pays de l’est.

Un mézoued politiquement correct allait voir le jour; l’équipe qui en avait la charge est constitué des hommes jouissant de la confiance totale de Salah El Mahdi: Jaloul Osman, (qui avait la charge de la troupe) au Mezoued, Hattab Jouini; à la percussion et Mokhtar Slama, à la zokra.

La collaboration entre Salah el Mahdi et Jaloul ( Abderrazak de son vrai prénom) Osman Commence avec l’enregistrement de deux chansons à la gloire de Bourguiba: Sayed Lassiyed, écrite par Mahmoud Bourguiba et ya rayes erryas. Ya ménajjina1.

Né à Tunis en 1935, Osman prête un intérêt précoce aux différents rituels confrériques de la ville de Tunis, il rejoint la Rachidia à la fin des années 50, pour acquérir une formation musicale auprès des maitres M. Triki; S. Mahdi, Bonora et Cheikh K. Ternane.

Il étudie la musique au conservateur national de musique et à l’école normale d’instituteurs.

Excellent joueur de Mézoued et de dundefa, Jaloul Osmane participe à plusieurs manifestations et évènements  internationaux tout au long de sa carrière, il collabore notamment à la réalisation du disque Noon in Tunisia2  de George Gruntz d’une durée de 31 mn , sous la direction (côté tunisien) de Salah El Mahdi (Nay) et avec Mokhtar Slama (Zokra) et Hattab Jouini (Percussion).

Mezaoudi en dehors de la faune bigarrée du milieu du Mezoued, J. Osman faisait partie des structures du ministère de la culture telle la commission d’octroi des cartes professionnelles artistiques, ou comme membre des différents jury nationaux et internationaux, ainsi que dans la commission préparatoire pour la création d Centre des musiques arabes et méditerranéennes (Ennejma Ezzahra).

Il est resté longtemps  expert et conseiller auprès du CMAM pour les travaux de collecte sur le terrain des différents enregistrements des musiques traditionnelles.

----------------------------------

 1 -Etant donné que nous n’avions pas pu rencontrer J. Osman, certaines sources confirment sa participation au mézoued dans ces chansons, alors que d’autres m’ont affirmé que celui qui a réellement joué n’est autre que le fameux Khatoui Bouokkez.
2 -Disques Saba 1967. George Gruntz avec: Sahib Shihab ;Eberhard Weber ; Daniel Humair ;- Jean Luc Ponty